مقصد کالاهای ایرانی کجاست؟
کالاهای مهم صادراتی ایران و مقاصد آن ۱۴۰۱
از اهداف بسیار مهم دولت فعلی یعنی سیزدهم،افزایش تجارت به ویژه نجارت غیر نفتی میباشد و براساس گفته های رئیس سازمان توسعه تجارت ایران در چشم اندازی که تهیه تدوین شده است در افق ۱۴۰۴ باید به صادرات ۷۵ میلیارد دلاری دست پیدا کنیم.آمار کل تجارت غیرنفتی (صادرات و واردات) ایران در ۴ ماه اول سال ۱۴۰۱ با رشد ۲۲ درصدی رو به رو شده است.
با توجه به وضعیت جغرافیایی و توان صنعتی و معدنی گسترده کشورمان،ایران به عنوان یکی از تامین کنندگان اصلی مواد اولیه و تجهیزات کشورهای منطقه بخصوص کشورهای همجوار به حساب میاید.ظرفیت تولیدی و صنعتی ایران در حوزه های مختلف هنوز به صورت کامل و بالفعل مورد بهره برداری قرار نگرفته است بدون تردید با حمایت دولت و تلاش بخش خصوصی و همچنین آشنایی و با به کارگیری استانداردهای بین المللی در تولید،بسته بندی و تجارت خارجی میتوانیم از این توان بالقوه به نحوه احسن استفاده نموده و ارزآوری مناسبی را برای کشور رقم بزنیم.در این نوشتار قصد داریم کالاهای مهم صادراتی ایران و مقاصد آن ۱۴۰۱ را به صورت کامل مورد بررسی قرار دهیم.
برای کسب اطلاعات بیشتر تا پایان این نوشتار همراه ما باشید.
مقاصد صادراتی
ترکیه کشوری واقع در شمال آسیای غربی که همواره بعنوان گذرگاه اصلی اروپا،آسیا شناخته میشود.این کشور با قرارگیری در جوار دریای سیاه،مرمره،مدیترانه،دریای اژه یکی از مهم ترین کشورهای منطقه خاورمیانه است.ترکیه دارای اقلیم مرطوب وکوهستانی است و اغلب جمعیت آن را اقوام ترک و کرد تشکیل میدهند.همسایگی باکشورهای اروپایی و آسیایی توام با هم و دسترسی به آب های آزاد،این کشور را در موقیت بسیارمناسبی برای ارتباط دو قاره آسیا و اروپا قرار داده است.بخش اصلی اقتصاد ترکیه متعلق به صنعت توریست و گردشگری است.همچنین به واسطه دارا بودن قرابت تاریخی و فرهنگی با مردم ایران،این کشور از اصلی ترین مقاصد سفرهای ایرانیان محسوب میشود.
عمان کشوری کوچک و عرب زبان واقع در جنوب شرقی ایران است. موقعیت استراتژیک جغرافیای این کشور در جوار تنگه هرمز، آن را به یکی از مناطق تجاری فعال در خاورمیانه تبدیل کرده است. عمان دارای مرز دریایی و خشکی توام با هم است. دسترسی این کشور به آب های آزاد و روابط سیاسی و نظامی قوی با ایالات متحده، سودآوری بسیاری برای آن به ارمغان داشته است.عمان از طریق مرزهای دریایی خلیج فارس، دریای عرب و دریای عمان و از طریق مرز خشکی یمن، عربستان و امارات با کشورها ارتباط برقرار می کند. اگر چه نسبت به اغلب کشورهای حوزه خلیج فارس دارای ذخایر نفتی محدودتری است،اما منبع اصلی درآمد سالیانه این کشور از صادرات نفت خام به سایر کشورهاست.به لحاظ سیاسی، نظام حاکم بر این کشور پادشاهی است، اما تصمیمات پارلمان نیز بر روند اداره کشور تاثیرگذار است.
بخشی از سرزمین ایران باستان، امروزه به نام کشور افغانستان شناخته می شود. افغانستان کشوری در جنوب آسیاست که با کشورهای ایران، ازبکستان، چین، پاکستان و تاجیکستان دارای مرز خشکی است. پایتخت افغانستان شهر کابل است که بعنوان مرکز اداری و سیاسی کشور شناخته میشود.بیش از چهار دهه جنگ و تحریم های متعدد، این کشور را در زمره ناامن ترین مناطق جهان قرار داده است. مشکلات و مسائل داخلی ناشی از کودتا و جنگ های پی در پی، سبب شده است تا بیش از 2 میلیون از افراد بومی آواره شده و غیرنظامیان بسیاری نیز کشته شوند.بی ثباتی های سیاسی، مسائل حکومتی و اقلیم خشک افغانستان، از جمله موانع توسعه این کشور فقیر به شمار می روند. طبق آمارهای رسمی؛ میزان سرانه تولید ناخالص افغانستان در سال 2018، تنها 2225 میلیون دلار بود که این میزان، کمترین رقم سرانه داخلی در جهان محسوب میشود.
عراق کشوری مذهبی واقع در جنوب غرب آسیاست که بیشترین مرز مشترک را با ایران دارد. این کشور علاوه بر مرز خاکی، از طریق خلیج فارس نیز با ایران هم مرز است. دارا بودن اشتراکات فرهنگی و سیاسی دو کشور ایران و عراق، بستر مناسبی را برای روابط دو جانبه با این کشور فراهم کرده است.به لحاظ جغرافیایی، بخش غربی عراق کویر و بیابان و بخش شرقی آن دارای جلگه های حاصلخیز است. کشور عراق دارای قدمت و تمدن طولانی در تاریخ است و همین مسئله سبب شده تا تنوع قومیتی بسیاری در جای جای این کشور مشاهده شود.بخش اصلی درآمد و اقتصاد کشور عراق وابسته به صادرات نفت و انرژی است. طبق آمار؛ این کشور به لحاظ دارا بودن ذخایر نفتی در جایگاه پنجم جهان قرار گرفته است.
ترکمنستان یکی از همسایگان غربی ایران است که از طریق دو مرز دریایی و خشکی با ایران ارتباط دارد. این کشور در آسیای میانه واقع شده و با کشورهای ایران، ازبکستان، افغانستان و قزاقستان دارای مرز مشترک است. در سال 1991 پس از فروپاشی جماهیر شوروی، ترکمنستان استقلال خود را اعلام کرد. پس از آن نیز با برگزاری رفراندوم سراسری، حکومت تک حزبی توسط آرای مردمی تعیین شد. پایتخت ترکمنستان شهر زیبای عشق آباد است که یکی از مکان های مهم گردشگری در خاورمیانه به شمار می رود.به لحاظ جغرافیایی نیز، این کشور منبع اصلی ذخایر نفت و گاز در جهان است. طبق آمار؛ ترکمنستان در مقایسه با سایر کشورهای دارای منابع نفتی، در جایگاه چهاردهم قرار دارد. همچنین؛ معادن نمک، طلا، اورانیوم، صنعت کشاورزی و تولید پنبه بخش عمده ای از اقتصاد آن را تشکیل می دهند.
روسیه پهناور ترین کشور جهان و یکی از قطب های صنعتی منطقه اوراسیا به شمار می رود. این کشور در آسیای شمالی قرار دارد و بیش از 80 درصد مردم، ساکن بخش اروپایی آن هستند. جغرافیای پهناور این کشور موجب شده است تا منابع طبیعی بسیاری از جمله نفت و گاز را شامل شود. همچنین به دلیل وسعتی که داراست بخش های زیادی از آن در مناطق سردسیر قرار گرفته است و به همین دلیل هیچگونه فعالیت و نیروی انسانی در آن مناطق دیده نمی شود.تا پیش از قرن 18 میلادی؛ روسیه کشوری ضعیف بود که وسعت چندانی نداشت اما پس از قرن هجده با روی کار آمدن پتر کبیر شرایط به طرز ویژه ای تغییر کرد. کشورگشایی، اصلاحات اساسی در ساختار حکومت، روسیه را به کشور مقتدر و پهناور تبدیل نمود.در حال حاضر، روسیه با دارا بودن بخش عمده ای از معادن، صنایع و تجارت وسیع با کشورهای منطقه اوراسیا، هشتمین اقتصاد قدرتمند دنیا شناخته می شود.
قرقیزستان کشوری کوچک واقع در آسیای میانه است که در همسایگی کشورهایی از جمله؛ چین، تاجیکستان، ازبکستان و قزاقستان قرار گرفته است. این کشور دارای مناطق کوهستانی وسیعی است و بعنوان کوچک ترین کشور محصور در خشکی آسیا نیز شهرت دارد. در ادامه این مطلب قصد داریم چالشهای صادرات به قرقیزستان را بررسی نماییم.از گذشته تاکنون؛ روابط ایران و قرقیزستان روند بسیار مطلوبی را طی کرده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، روابط جدی بین دو کشور شکل گرفت که همچنان نیز پابرجاست.حکومت قرقیزستان به صورت نظام پارلمانی اداره می شود و عمده درآمد سالیانه این کشور از طریق صادرات محصولات کشاورزی است. شرایط جغرافیایی و کوهستانی این کشور سبب شده است تا به یکی از اصلی ترین معادن طلا و اورانیم نیز تبدیل شود.
مولداوی کشوری کوچک در اروپای شرقی است که توسط خشکی احاطه شده است. این کشور که به جمهوری مولداوی نیز معروف است، با دو کشور اوکراین و رومانی مرز مشترک دارد. شرایط جغرافیایی و اقلیمی مولداوی بستر مناسبی را برای رونق صنعت کشاورزی فراهم کرده است.مولداوی پس از اعلام استقلال در سال 1991، از جماهیر شوروی جدا گردید و روند خصوصی سازی و بهبود نظام اقتصادی را در پیش گرفت. در حال حاضر؛ کشور مولداوی به عنوان جمهوری خود مختار، متقاضی عضویت در کشور های عضو اتحادیه اروپاست.
تاجیکستان کشوری کم جمعیت واقع در بخش آسیای میانه است که به لحاظ ویژگی های فرهنگی و اجتماعی بسیار به ایران شباهت دارد. این کشور که محصور در خشکی است، بعنوان کوچکترین کشور در آسیای میانه شناخته می شود. تاجیکستان به واسطه شرایط اقلیمی و آب و هوایی که داراست، یکی از مراکز اقتصادی مهم آسیا به شمار می رود. مزارع و مناطق طبیعی گسترده سبب شده است تا این کشور کوهستانی به مهم ترین مرکز کشت پنبه، باغات انگور، میوه و… تبدیل شود.هم اکنون نیز، حدود یک سوم جمعیت کشور تاجیکستان به کشاورزی و امور باغداری مشغول هستند. تاجیکستان دارای منابع عظیمی از معادن طلا، مس، اورانیوم و نقره است. همچنین صنایعی از جمله نیروگاه های آبی – الکتریکی و کارخانه های متعددی را نیز شامل می شود.
بلاروس کشوری در شرق اروپاست که درهمسایگی کشورهایی همچون؛ روسیه، لتونی، اوکراین، لیتوانی و لهستان قرار دارد. تاریخ پر فراز و نشیب و نوسانات سیاسی و اقتصادی این کشور سبب شده است تا فصل جدیدی از روابط تجاری خود با همسایگان را تجربه کند. پس از اعلام استقلال در سال 1991، بلاروس به عنوان منطقه ای خود مختار از کشور روسیه و جماهیر شوروی جدا شد. این کشور به لحاظ جغرافیایی و فرهنگی، بسیار به روسیه نزدیک است و به همین سبب تاکنون نیز روابط خود با این کشور را حفظ کرده است.
ازبکستان کشوری واقع در آسیای مرکزی و محصور در خشکی می باشد، این کشور پرجمعیت با کشورهایی ازجمله: قیرقیزستان،ترکمنستان،قزاقستان و تاجیکستان مرزمشترک دارد، همچنین دارای روابط تجاری و سیاسی نسبتاً مطلوبی با همسایگان خود است.ازبکستان به واسطه قرارگیری در آسیا و منطقه فرهنگی، دارای اشتراکات سیاسی و اجتماعی متعددی با ایران است.اگر چه همواره بازارهای ازبکستان فضای مناسبی برای فروش و سرمایه گذاری کالاهای ایرانی بوده است اما، علارغم پتانسیل و ظرفیت بالای روابط تجاری این دو کشور، سهم ایران از مبادلات تجاری با ازبکستان بسیار ناچیز و کم تر از یک درصد عنوان می شود.ازبکستان به لحاظ دارا بودن منابع معدنی و طبیعی بسیار غنی است. معادن طلا، ذخایر مس، ذخایر اورانیوم، ذخایر گاز طبیعی و… بخش عمده ای از اقتصاد این کشور را تشکیل می دهند. همچنین؛ این کشور دارای مزارع پنبه وسیعی است که به واسطه آن در رتبه پنجم صادر کنندگان پنبه در جهان قرار دارد. فرآورده های بسیاری از جمله محصولات کشاورزی و اقلام غیر نفتی متعددی از کشور ازبکستان به سایر کشورها صادر می شود.
کشور آذربایجان واقع در شمال آسیای غربی و از همسایگان ایران است.که وجود مرزهای مشترک زمینی با ایران باعث شده است تا این کشور همواره یکی از مقاصد کالاها و اقلام ایرانی محسوب شود.در دو دهه اخیر؛کشور آذربایجان با تنظیم قوانینی مبنی بر رفع موانع تجاری،مبادلات خود با کشورهای جهان از جمله ایران را افزایش داد.در سال 1388 فصل نوینی از روابط تجاری ایران و آذربایجان شکل گرفت.تغییرات در قوانین بانکی آذربایجان،مواقفت نامه های تجاری،لغو روادید از سوی ایران،رفع موانع واردات و بخشی از اقدامات کشورها به جهت گسترش روابط تجاری و اقتصادی آغاز شد.
نفت، مواد شیمیایی و مشتقات آنها
میعانات گازی بزرگ ترین صادرات ایران در سه ماهه اول سال 2017 بوده است. پرطرفدارترین صادرات ایران 17 درصد از سهم بازار را به خود اختصاص داده است. بعد از بنزین، روغنهای سبک بنزینی و فرآورده های مرتبط با آن دومین صادرات مهم ایران می باشند. فیلم پلی اتیلن 3.6 درصد از صادرات ایران در سال 1396 را به خود اختصاص داده و در رتبه سوم قرار گرفته است. پروپان مایع یا LPG یکی از مهم ترین صادرات ایران است که با 3.32 درصد صادرات در رتبه چهارم قرار گرفته است. متانول با 17.3 درصد، پنجمین صادرات بزرگ ایران در سال 2017 بود. ایران همچنین سفال، استرانسیوم، سنگ آهن و خاک رس قرمز صادر را نیز می کند. صادرات آجرهای تزئینی نیز سودآور است؛ در سال 2016، ایران تجهیزات ساخت و ساز را به عراق، ترکیه، افغانستان، امارات و چین صادر کرده است. ایران بادام و کشمش، انگور و هندوانه، خرما، انجیر، زعفران، پسته، ماهی و میگو را هم صادر می کند. اقلام دست ساز شامل: فرش پشمی دستبافت و محصولات مسی نیز صادر می شوند. ایران بزرگ ترین صادر کننده فرش دستبافت در منطقه است که به کشورهای آمریکا، آلمان، ایتالیا، امارات، لبنان، سوئیس، فرانسه، ژاپن و انگلیس فرش صادر می کند. کشور ما 273 نشان یونسکو برای منسوجات سنتی، قالیچه، کلاه نمدی، لباس سنتی و دولچه دوزی دریافت کرده است و بیشتر نیمی از صنایع دستی جهان را دارد. برنامه ریزی دقیق ممکن است صادرات صنایع دستی ایران را تقویت کند.
- کسب دانش درباره‌ی تجارت بین‌المللی و آشنایی با فرایند صادرات و واردات
- ماهیت مدیریت صادرات کالا و خدمات
- ماهیت مدیریت صادرات را می‌توان به درستی در زمینه‌ی حوزه‌ی کارکردی صادرات و روند مدیریتی درگیر در مدیریت صادرات، درک کرد.
صادرات به دسته‌های زیر طبقه‌بندی میشود:
1- صادرات کالا
2- صادرات خدمات
3- صادرات پروژه
4- صادرات تلفنیدر اینجا دو نوع صادرات کالا و خدمات را توضیح می‌دهیم:
• صادرات کالا
صادرات کالا به صادرات کالاهای فیزیکی اشاره می‌کند. به عنوان مثال، پوشاک، کالاهای مهندسی، مبلمان، آثار هنری و غیره.• صادرات خدمات
صادرات خدمات به صادرات کالاهایی اشاره می‌کند که به صورت فیزیکی وجود ندارند. یعنی خدمات حرفه‌ای، فنی و یا خدمات عمومی است. نمونه‌هایی از این صادرات شامل صادرات نرم‌افزار کامپیوتر، معماری، سرگرمی و یا خدمات مشاوره‌ی فنی و… است.در ۹ ماه منتهی به آذر امسال بیشترین رشد صادرات به مجمع اقتصادی اوراسیا صورت گرفته است. رشد ارزشی ۷۵ درصدی و رشد وزنی ۱۱۷ درصدی صدور کالا به این کشورها حاصل عملکرد ۹ ماهه امسال صادر‌کنندگان است. اما از سوی دیگر بیشترین افت صادرات در آمار صدور کالا به شورای همکاری خلیج‌فارس منعکس شده است که نشان از افت ۵۶ درصدی در ارزش و افت ۳۵ درصدی در وزن دارد.
صادرات به کشورهای عضو همکاری اسلامی (OIC) نیز از نظر ارزش رشد ۲ درصدی و از نظر وزن رشد ۵ درصدی داشته است. صادرات به سازمان همکاری اقتصادی (ECO) با افت ارزشی ۵ درصدی و رشد وزنی ۲۷ درصدی روبه‌رو بوده است. فروش کالا به کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) نیزبه لحاظ ارزشی ۸ درصد و به لحاظ وزنی ۴۸ درصد رشد داشته است. صدور کالابه کشورهای عضو همکاری جنوب شرق آسیا(ASEAN) هم افت ارزشی ۸ درصدی و رشد وزنی ۴ درصدی را در ۹ ماه منتهی به آذر امسال تجربه کرده است. اتحادیه اروپا هم ۳۹ درصد به لحاظ ارزشی و ۳۶ درصد به لحاظ وزنی در خرید کالا از ایران نسبت به بازه مشابه سال قبل افت داشته است.